พล.อ.เลิศรัตน์ เป็นบุตรคนที่ 5 ในจำนวนบุตรทั้ง 6 คน ของนายบุญเที่ยงและนางเย็นใจ รัตนวานิช ซึ่งพี่น้องคนอื่น ๆ ล้วนแต่รับราชการทหารอีกถึง 4 คน

ชีวิตส่วนตัว พล.อ.เลิศรัตน์ มีชื่อที่สื่อมวลชนนิยมเรียกกันเล่น ๆ ว่า "เสธ.อู้" สถานภาพครอบครัวสมรสกับ นางมยุรพันธ์ รัตนวานิช มีบุตรด้วยกันทั้งหมด 3 คน คือ น.ส.สุวลักษณ์ รัตนวานิช, นายภูรีรัตน์ รัตนวานิช และ น.ส.โสมรัศมิ์ รัตนวานิช[5]

การทำงาน

พล.อ.เลิศรัตน์ เริ่มต้นชีวิตราชการด้วยการเป็นอาจารย์ประจำที่โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า ในปี พ.ศ. 2516 และต่อมาเป็นอาจารย์ที่โรงเรียนเสนาธิการทหารบก จนถึงปี พ.ศ. 2526 จากนั้นก็ได้เจริญในหน้าที่ราชการขึ้นเรื่อย ๆ ดำรงตำแหน่งสำคัญ อาทิ ราชองครักษ์เวร ในปี พ.ศ. 2538, เจ้ากรมกิจการพลเรือนทหารบก ในปี พ.ศ. 2541, ผู้อำนวยการวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร สถาบันวิชาการป้องกันประเทศ ในปี พ.ศ. 2544, ผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารบก ในปี พ.ศ. 2548 เป็นต้น ก่อนที่จะเกษียณอายุราชการในตำแหน่งจเรทหารทั่วไป

ในวันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2556 ได้รับแต่งตั้งเป็น ประธานกรรมการ บริษัท จี เจ สตีล จำกัด (มหาชน) และ ประธานกรรมการ บริษัท จี สตีล จำกัด (มหาชน) ก่อนที่จะลาออกในวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2560

งานการเมือง

หลังเกษียณ ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) แบบสรรหา ถือเป็นนายทหารคนหนึ่งที่มีชื่อเสียงและบทบาทในทางการเมือง ซึ่งในระหว่างรัฐบาลที่มี พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร เป็นนายกรัฐมนตรี มีข่าวว่าอาจจะได้รับแต่งตั้งเป็นผู้บัญชาการทหารบก (ผบ.ทบ.) ต่อจาก พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ แต่แล้วตำแหน่งนี้ก็ตกเป็นของ พล.อ.สนธิ บุญยรัตกลิน

ในเหตุการณ์การชุมนุมของกลุ่มแนวร่วมประชาธิปไตย ต่อต้านเผด็จการแห่งชาติ หรือ นปช. ในปี พ.ศ. 2551 ก่อนที่จะเกิดการสลายการชุมนุมเมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม นั้น พล.อ.เลิศรัตน์ ได้เสนอตัวเป็นคนกลางอาสาเข้าไปพูดคุยเจรจากับทางฝ่ายผู้ชุมนุมถึงสถานที่ชุมนุมด้วยตนเอง แต่ก็ไม่สำเร็จ เพราะเกิดการสลายการชุมนุมขึ้นเสียก่อน ทั้งที่พลเอกเลิศรัตน์ ได้มีโอกาสพูดคุยกับแกนนำ นปช. แล้ว[6][7]

หลังรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557 ได้รับการแต่งตั้งเป็นกรรมการในคณะกรรมการปฏิรูปประเทศด้านพลังงาน[8] สมาชิกสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ